Cały świat wcale nie musi być wielki

Najpierw był film Giuseppe Tornatore z piękną muzyką Ennia Morricone, potem trafiłam na niewielką książeczkę "Jedwab" i wtedy, szukając innych książek autorstwa Alessandra Baricco, dowiedziałam się, że wspomniany film "1900: Człowiek  legenda" jest adaptacją monodramu "Novecento. Monolog". Ta niepozorna książeczka wydana została nie bez powodu w serii "Mała proza", jej lektura zajęła mi kilkadziesiąt minut, ale myślę, że w głowie zostanie mi znacznie dłużej.

Dla Novecento statek był domem i całym światem, nigdy nie zszedł na ląd, ani na chwilkę. Nie miał dokumentów, metryki, paszportu, żadnego z tych i innych jeszcze atrybutów cywilizowanego człowieka. Czy jednak można w związku z tym wysnuć wniosek, że był niecywilizowanym dzikusem? Nie, nigdy! Nocevento był genialnym muzykiem samoukiem, o jego grze narrator, sam muzyk, powiedział: "Był naprawdę największy. My graliśmy, on był czymś innym. On grał... To nie istniało, póki on tego nie zagrał, okay? Tego nigdzie nie było. A kiedy wstawał od fortepianu, to przestawało istnieć... znikało na zawsze..." [s. 14]

Tak jak to, co w czasie gry wypełniało myśli pianisty: podróże, pociągi, samochody, piękne kobiety i wspaniałe krajobrazy,  zapachy i dźwięki. Świat, którego nie powinien znać, bo skąd?  "Świata, być może, nie widział nigdy. Ale od dwudziestu siedmiu lat świat przewijał się przez ten statek: i od dwudziestu siedmiu lat on go na tym statku podpatrywał. I kradł mu duszę. [...] Co dzień dorzucał mały fragmencik do tej ogromnej mapy, która układała mu się w głowie, ogromna mapa świata, całego świata, z jednego krańca po drugi, wielkie miasta i bary w zaułkach, długie rzeki, kałuże, samoloty, lwy, cudowna mapa. A potem, niby Bóg, odbywał po niej podróże, podczas gdy palce prześlizgiwały się po klawiszach, muskając pieszczotliwie serpentyny ragtime'u" [s. 30]

A potem nagle decyzja... Novecento, którego nikomu wcześniej nie udało się namówić, by zszedł na ląd w którymś z wielu portów, by zobaczył to, co zawsze widział tylko oczami wyobraźni, nagle postanawia, że opuści statek w Nowym Jorku, po to, by zobaczyć... morze. On, który całe życie spędził na morzach i oceanach. Chciał zobaczyć morze takim, jakie widzą ludzie podchodzący do portu i na brzeg.
Niełatwa była to decyzja, jeszcze trudniej wykonać taki, dla innych bardzo łatwy do wykonania, wręcz oczywisty plan.

Czy Novecento zszedł na ląd? Czy zrealizował to swoje, jakże dziwne dla innych pragnienie?

Alessandro Baricco: "Novecento. Monolog". Czytelnik, Warszawa 2008, 59 s., tłum. Halina Kralowa

[Okładka filmu pochodzi z Merlina a książki ze strony Taniej Książki]